Cichy zabójca, czyli zakrzepica

Zakrzepica – czyli żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – najczęściej rozwija się w żyłach łydek, a stamtąd wędrować może do żył ud, miednicy, a nawet jamy brzusznej. W niektórych przypadkach fragmenty skrzepów odrywają się i przemieszczają się do płuc, stając się przyczyną zatorowości płucnej. Warto pamiętać, że ciężka zatorowość płucna jest z kolei bezpośrednim zagrożeniem życia.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są czynniki ryzyka rozwoju zakrzepicy żylnej,
• jakie są objawy zakrzepicy,
• jak diagnozuje się zakrzepicę,
• jak się ją leczy.

Zakrzepica to choroba żylna, która polega na tworzeniu się w żyłach zakrzepów krwi. W pierwszej kolejności zakrzepy tworzą się najczęściej w żyłach łydek, a wraz z postępem choroby – również w żyłach ud, miednicy oraz jamy brzusznej. W dość rzadkich przypadkach fragmenty skrzepów mogą oderwać się i wędrować jeszcze wyżej, aż do serca i płuc. Spowodowany tym zator płucny przebiega bezobjawowo, ale jest bardzo niebezpieczny i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Jeżeli osiąga duże rozmiary, zatyka naczynie i powoduje obumarcie fragmentu płuca – w cięższych stanach wywołuje to spadek ciśnienia, wstrząs i utratę przytomności.

Zakrzepica żył – czynniki ryzyka

Według wielu badaczy, jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju zakrzepicy żył jest wiek – granicą jest tu 40. rok życia, przy czym z każdą dekadą ryzyko wzrasta. Oprócz tego, rozwój choroby bywa związany z:

• siedzącym trybem życia – jak wspomniano, zakrzepica w pierwszej kolejności rozwija się w żyłach łydek, a siedzący tryb życia powoduje w tych obszarach zwolniony przepływ krwi,
• długotrwałym unieruchomieniem kończyny dolnej, np. na skutek noszenia opatrunku gipsowego po urazie,
• kontuzjami oraz urazami, zwłaszcza kości udowej i kości miednicy – w tym przypadku zakrzepica żylna może być efektem bezpośredniego urazu, jak i uciśnięcia żyły przez krwiaki i odłamy kostne,
• przebytymi operacjami – zarówno ortopedycznymi, jak i w obrębie płuc, żołądka, trzustki, jelita grubego oraz gruczołu krokowego – im dłuższa operacja, tym większe ryzyko rozwoju zakrzepicy (wzrasta ono zwłaszcza w przypadku zabiegów trwających dłużej niż 2 godziny),
• chorobą nowotworową – jak dowiedziono, komórki nowotworowe mogą uwalniać substancje aktywujące krzepnięcie płytek krwi, co zwiększa ryzyko zakrzepicy żył.

Zakrzepica – objawy

Objawy zakrzepicy żył są dość zróżnicowane. Wśród tych najczęściej spotykanych są występujący miejscowo ból i tkliwość, uczucie ciepła kończyny oraz jej zaczerwienienie. Dość typowy jest tzw. objaw Homansa, czyli ból łydki przy grzbietowym zgięciu stopy, objaw Peyera, a więc ból przy środkowej krawędzi stopy oraz objaw Mozesa, czyli nadmierne napięcie tkanek w okolicach goleni. Często jednak bywa tak, że zakrzepica żylna rozwija się bezobjawowo.

Zakrzepica żylna – diagnostyka

Diagnostyką zakrzepicy zajmować się może lekarz kardiolog lub lekarz flebolog. W pierwszej kolejności specjalista ocenia tzw. prawdopodobieństwo kliniczne wystąpienia choroby, głównie na podstawie odpowiednio skonstruowanych skal (np. skala Wellsa). Z badań laboratoryjnych dość istotne jest tzw. stężenie D-dimerów, czyli substancji gromadzących się we krwi w czasie powstawania i rozpadu skrzepów. Wśród badań obrazowych zastosowanie znajduje USG Dopplera, a także badanie rentgenowskie z kontrastem (tzw. flebografia), tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.

Zakrzepica – leczenie

W zdecydowanej większości przypadków leczenie zakrzepicy ma charakter zachowawczy. Pacjent przyjmuje leki mające na celu zahamowanie postępów choroby – może to być heparyna drobnocząsteczkowa, heparyna niefrakcjonowana oraz doustne antykoagulanty. W przypadku zdiagnozowania skrzepów zalecone mogą być leki trombolityczne mające na celu na jego rozpuszczenie – jest to m.in. steptokinaza i aktywator plazminogenu. Rzadziej wykonuje się chirurgiczne usunięcie skrzeplin.